Persbericht

ESO-waarnemingen helpen inslag van planetoïde 2024 YR4 bijna volledig uit te sluiten

25 februari 2025

Nieuwe waarnemingen van planetoïde 2024 YR4, uitgevoerd met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) en faciliteiten elders, sluiten de kans dat de ruimterots op aarde zal inslaan zo goed als uit. Planetoïde 2024 YR4 is de afgelopen maanden nauwlettend in de gaten gehouden, toen de kans dat hij in het jaar 2032 op aarde zou inslaan opliep tot ongeveer drie procent – de grootste inslagkans ooit voor een planetoïde van deze omvang. Na de meest recente waarnemingen is de kans echter tot vrijwel nul gedaald.

Planetoïde 2024 YR4, die naar schatting veertig tot negentig meter groot is, werd eind december vorig jaar ontdekt in een baan die ertoe kon leiden dat hij op 22 december 2032 in botsing zou komen met de aarde. Vanwege zijn afmetingen en relatief grote inslagkans kwam de planetoïde al snel bovenaan de risicolijst van het Europese ruimteagentschap ESA te staan – een catalogus van alle ruimterotsen die kans lopen om op aarde in te slaan.

De VLT werd medio januari gebruikt om 2024 YR4 te observeren, om astronomen van de cruciale gegevens te voorzien die zij nodig hadden om diens baan nauwkeuriger te berekenen. In combinatie met data van andere sterrenwachten, verbeterde onze kennis van de baan van de planetoïde sterk, wat resulteerde in een inslagkans van meer dan een procent – een belangrijke drempelwaarde. Daarop werden meer waarnemingen gedaan, en het International Asteroid Warning Network gaf een waarschuwing uit voor een mogelijke inslag van de planetoïde, die ook andere instanties, zoals de Space Mission Planning Advisory Group, op de hoogte bracht.

Nadat meerdere telescopen verspreid over de wereld de planetoïde hadden waargenomen, en astronomen zijn baan hadden uitgepuzzeld, nam de inslagkans op 18 februari toe tot ongeveer drie procent – de hoogste inslagkans die ooit voor een planetoïde groter dan dertig meter was opgetekend. Maar een dag later brachten nieuwe VLT-waarnemingen deze kans alweer terug tot de helft.

Dit op en neer gaan van de inslagkans van de planetoïde verliep volgens een verwacht en goed begrepen patroon. Om te weten waar de ruimterots zich in 2032 zal bevinden, extrapoleren astronomen het kleine stukje van diens baan zoals dat tot dan toe is gemeten. ESO-astronoom Olivier Hainaut licht dit toe aan de hand van een analogie: ‘Door de onzekerheden is de baan van de planetoïde als de lichtbundel van een zaklamp: hij wordt naar buiten toe steeds breder en waziger. Maar naarmate we meer waarnemingen doen, wordt de bundel scherper en dunner. De aarde werd steeds meer ‘verlicht’ door deze bundel, met andere woorden: de kans op een inslag nam toe.’

Dankzij de nieuwe VLT-waarnemingen en de gegevens van andere sterrenwachten hebben astronomen de baan van de planetoïde nu zo nauwkeurig kunnen bepalen dat een botsing met de aarde in 2032 zo goed als uitgesloten is. ‘De smallere bundel verwijdert zich nu van de aarde,’ zegt Hainaut. Op het moment van schrijven bedraagt de kans op een inslag volgens het Near-Earth Objects Coordination Centre van ESA nog maar ongeveer 0,001% en staat de planetoïde niet meer bovenaan de risicolijst van ESA.

Nu 2024 YR4 zich van de aarde verwijdert, wordt hij steeds zwakker en is hij alleen nog met de grootste telescopen waarneembaar. Vanwege zijn grote spiegel en hoge resolutie, én vanwege de prachtig donkere hemel boven de ESO-sterrenwacht op de berg Paranal in Chili, waar de telescoop staat, is de VLT bij uitstek geschikt voor het volgen van zwakke objecten zoals 2024 YR4 en andere potentieel gevaarlijke planetoïden.

Helaas wordt de ongerepte donkere hemel van Paranal, die deze cruciale metingen mogelijk maakte, momenteel bedreigd door het industriële megaproject INNA van AES Andes, een dochteronderneming van AES Corporation, een Amerikaans energiebedrijf. Het project is gepland voor een gebied ter grootte van een kleine stad en ligt, op het dichtstbijzijnde punt, ongeveer elf kilometer van de VLT. Door zijn omvang en nabijheid zou INNA een verwoestend effect hebben op de kwaliteit van de hemel boven Paranal, vooral door de lichtvervuiling van de industriële faciliteiten. Hierdoor zullen telescopen zoals de VLT niet meer in staat zijn om sommige van de zwakste hemelobjecten te detecteren. ‘Door deze lichtvervuiling zou de VLT de zwakke planetoïde 2024 YR4 al ongeveer een maand eerder uit het zicht hebben verloren, wat een enorm verschil zou maken voor ons vermogen om een inslag te voorspellen en eventuele acties te ondernemen om de aarde te beschermen,’ waarschuwt Hainaut.

Meer informatie

De waarnemingen zijn verkregen in het kader van de samenwerking tussen ESA en ESO als bijdrage aan het International Asteroid Warning Network. Het onderzoeksteam bestaat uit Olivier R. Hainaut (ESO), Marco Micheli (ESA NEO Coordination Centre), Bruno Leibundgut (ESO), Andrew Williams (voorheen ESO, nu ESA), Detlef Koschny (Technische Universiteit München, Duitsland), Luca Conversi (ESA). Voor de waarnemingen van 2024 YR4 kregen zij versterking van Maxime Devogele (ESA), Julia de Leon (Instituto de Astrofisica de Canarias, Spanje) en Nicholas Moskovitz (Lowell Observatory, VS).

De Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) stelt wetenschappers van over de hele wereld in staat om de geheimen van het heelal te ontdekken, ten bate van iedereen. Wij ontwerpen, bouwen en exploiteren observatoria van wereldklasse die door astronomen worden gebruikt om spannende vragen te beantwoorden en de fascinatie voor astronomie te verspreiden, en bevorderen internationale samenwerking op het gebied van de astronomie. ESO, in 1962 opgericht als intergouvernementele organisatie, wordt inmiddels gedragen door 16 lidstaten (België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland) en door het gastland Chili, met Australië als strategische partner. Het hoofdkwartier van de ESO en haar bezoekerscentrum en planetarium, de ESO Supernova, zijn gevestigd nabij München in Duitsland, maar onze telescopen staan opgesteld in de Chileense Atacama-woestijn – een prachtige plek met unieke omstandigheden voor het doen van hemelwaarnemingen. ESO exploiteert drie waarnemingslocaties: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope en Very Large Telescope Interferometer, evenals surveytelescopen zoals VISTA. Ook zal ESO op Paranal de Cherenkov Telescope Array South huisvesten en exploiteren – ’s werelds grootste en gevoeligste observatorium van gammastraling. Samen met internationale partners beheert ESO APEX en ALMA op Chajnantor, twee faciliteiten die de hemel waarnemen in het millimeter- en submillimetergebied. Op Cerro Armazones, nabij Paranal, bouwen wij ‘het grootste oog ter wereld’ – ESO’s Extremely Large Telescope. Vanuit onze kantoren in Santiago, Chili, ondersteunen wij onze activiteiten in het gastland en werken wij samen met Chileense partners en de Chileense samenleving.

Contact

Olivier Hainaut
ESO Astronomer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6754
Mob: +49 151 2262 0554
E-mail: ohainaut@eso.org

Bárbara Ferreira
ESO Media Manager
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6670
Mob: +49 151 241 664 00
E-mail: press@eso.org

Rodrigo Alvarez (press contact België)
ESO Science Outreach Network en Planetarium, Royal Observatory of Belgium
Tel: +32-2-474 70 50
E-mail: eson-belgië@eso.org

Connect with ESO on social media

Dit is een vertaling van ESO-persbericht eso2505.

Usage of ESO Images, Videos, Web texts and Music
Are you a journalist? Subscribe to the ESO Media Newsletter in your language.